Alliantiepartner LSTA organiseerde namens AVS zes trainingen Sturen op Zelfsturing voor vrijwilligerscoördinatoren. Het doel is hulpvragers zo effectief mogelijk begeleiden naar financiële (zelf)redzaamheid en een schuldenvrij bestaan. Wie zijn de mensen die deze training volgen? En wat brengt het hen? We spraken hierover met deelnemer Saida Az-Aimy.
Saida is een veelzijdige vrouw. Ze werkt als beschermingsbewindvoerder in de regio Eindhoven. Daarnaast is ze vrijwillig cliëntondersteuner en actief als sociaal belangenbehartiger bij de Stichting El Islaah, een stichting die zich inzet voor migrantenouderen. Saida is voorzitter en coördineert de vrijwilligers van de stichting. Tot slot is ze actief in Eindhoven als een van de Ambassadeurs Schuldhulp van alliantiepartner SMN. Al deze verschillende onderwerpen komen samen bij haar. Saida vertelt: ‘Het vraagt veel energie, maar die geef ik graag. Het heeft allemaal met elkaar te maken.’
Zorg dat je tijdig doorverwijst
Saida’s verschillende rollen brengen met zich mee dat ze veel contacten heeft, zo kan ze mensen aan elkaar verbinden. ‘Ik zoek steeds naar wat door een vrijwilliger kan worden opgepakt en waar je beter een beroepskracht kan inschakelen. Ik kom in mijn werk als bewindvoerder beroepskrachten tegen die werken als generalist. Ze willen het te veel zelf doen. Vanuit mijn ervaring kan ik met ze meedenken, ik adviseer ze steeds: “zorg ervoor dat je tijdig doorverwijst.”
Zelfsturing stimuleren in de schuldhulpverlening
Zelfsturing stimuleren bij hulpvragers doe ik al van nature, vaak gaat dat onbewust. Ik probeer hulpvragers, maar ook bijvoorbeeld stagiairs en vrijwilligers voortdurend te motiveren om zaken zelf op te pakken. Aan goede voornemens alleen heb je niet zo veel. Je kent dat spreekwoord toch wel, de weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens…,’ zegt ze met een lach. ‘Je bent steeds bezig een inschatting te maken: wanneer ben je betrokken en kom je zelf in actie, en wanneer laat je het over aan de zelfsturing van de ander?’
Laat je niet leiden door eigen aannames
‘Wat ik meeneem uit de training? Ik ben me meer bewust geworden van wat ik onbewust doe: meeleven vanuit mijn eigen ervaring. Ik ben gewend om vanuit mijn intuïtie te reageren en mee te leven. Ik heb geleerd om de regie meer bij de hulpvrager zelf te laten. De methode Sturen op Zelfsturing helpt me om de hulpvrager goed in beeld te krijgen. Hoe kan je een ander laten nadenken over zijn eigen gedrag? Het is de kunst om je daarbij niet te laten leiden door je eigen aannames, wat jou goed lijkt, past misschien helemaal niet bij die ander. Met de juiste benadering stuwt de hulpvrager zichzelf naar een oplossing.’
Kennis toepassen in de praktijk
Saida vult aan: ‘Wat ik heb geleerd tijdens de training kan ik ook direct toepassen in mijn werk. Laatst was er een hulpvrager die alles wilde neerleggen bij de vrijwilliger. Dat leidde tot gedoe. We hebben de kaders geschetst voor de hulpvrager en de consequenties van zijn eigen gedrag laten zien. We gaan niet in discussie: een vrijwilliger is niet verantwoordelijk voor de eindoplossing, de hulpvrager heeft zélf de regie. Als dat niet matcht, kan het nodig zijn om de hulpvraag elders neer te leggen. Uiteindelijk raakte de hulpvrager wel gemotiveerd om zelf aan de slag te gaan. Het is noodzakelijk voor onze eigen vrijwilligers om dit ook te leren. Ik wil graag de masterclass volgen en zelf trainer worden om deze ervaring en kennis door te geven. Het is belangrijk om een breder perspectief te geven, om veranderingen te bewerkstelligen.’
Vrijwillig, niet vrijblijvend
‘Je hebt kennis van de doelgroep nodig, maar het is goed om te beseffen dat niet alles te verklaren is vanuit bijvoorbeeld een verschil in cultuur. Om een voorbeeld te geven waar dat wel geldt, van vrijwilligerswerk zeggen we: “het is vrijwillig, maar niet vrijblijvend.” Dat concept kan lastig zijn voor vrijwilligers met een migratie-achtergrond. Marokkaanse Nederlanders doen altijd al veel vrijwilligerswerk, vanuit barmhartigheid, maar dat benoemen ze niet specifiek als “vrijwilligerswerk doen”, ze doen het gewoon.
Wees je bewust van een andere kijk op vrijwilligerswerk
Saida vertelt: ‘Ik heb gemerkt dat sommige ouders liever niet vastzitten aan een vaste afspraak vooraf, waarbij ze zich vastleggen voor een langere tijd. Omdat ze dan iets moeten beloven, dat ze misschien niet kunnen waarmaken. Ik heb daarmee zelf ervaring opgedaan toen ik in de MR zat op de school van mijn kinderen: allerlei Marokkaans-Nederlandse ouders hielpen overal mee, maar omdat ze zich niet aan het begin van het jaar hadden opgegeven als vrijwilliger voor zo’n taak, bleef het werk dat ze deden een beetje buiten beeld. Door mijn brugfunctie heb ik daar aandacht voor gevraagd, met als resultaat dat er wederzijds begrip kwam. En wat je ook ziet: de huidige generatie jongeren heeft geen voorbeeld gekregen vanuit hun eigen ouders om georganiseerd vrijwilligerswerk te doen.’
Saida raadt andere coördinatoren aan om ook de training Sturen op Zelfsturing te volgen. ‘De inhoud deel ik al met stagiairs en medewerkers, het gaat over je houding en hoe je in gesprek gaat met een cliënt. Ik zie ook nog een andere plek waar je dit gedachtengoed kan inzetten: bij verstandelijk beperkten en hun ouders. Welke rol heeft de ouder, wie neemt de beslissingen? En vanuit je mentorschap kan je een ander helpen om daarvan het belang in te zien. Je moet een beperking niet negatief framen, laat zien wat wél kan.’
Andere essentie van medeleven
Saida vertelt dat ze echt blij was met de sfeer in de groep. ‘Het was een nadeel dat het eerste deel online moest door corona. In het begin was er meer afstand, maar vanaf de derde training waren we echt één geheel geworden als groep. Dat kwam door de eigen voorbeelden van de trainers, en doordat we ons openstelden. Er kwamen steeds meer voorbeelden uit de groep, er ontstond een echte dialoog. Ook dankzij de trainers. Je leert regie te geven aan de ander, door te oefenen kun je het toepassen. De training liet me zien dat een andere essentie van medeleven mogelijk is. Het helpt je om op een goede manier grenzen te stellen aan je eigen capaciteit.’
